ویتامین سی برای پوست چه می کند؟

ویتامین C

ویتامین C، آنتی اکسیدان در پوست انسان است. بر خلاف گیاهان و برخی از حیوانات، انسان قادر به سنتز ویتامین C به دلیل عدم وجود آنزیم L-glucono-gama lactonoxidase نیست. با وجود دوزهای بالای مکمل های خوراکی، تنها بخش کوچکی از ویتامین C از نظر بیولوژیکی در دسترس و فعال در پوست خواهد بود. بنابراین، ما کاملاً به مکمل های خارجی مانند استفاده موضعی در مورد لوازم آرایشی و بهداشتی نیاز داریم.

مکانیسم‌های اصلی عمل و کاربرد های بالینی ویتامین C موضعی بر روی پوست، از جمله اثرات آنتی‌ اکسیدانی، محافظت از نور، ضد پیری و ضد رنگدانه‌ ای است.

از آنجایی که انتقال ویتامین C به درم در دوز بهینه ناپایدار و دشوار است، تحقیقات برای یافتن ترکیبات پایدار ویتامین C و روش های جدیدتر انتقال ویتامین C به درم در حال انجام می باشد.

بیوشیمی ویتامین C

ویتامین C دارای یک حلقه 5 هیدروکربنی شبیه به گلوکز است. با یک یون هیدروژن متصل، L-ascorbic acid (LAA) به یک اسید قند ضعیف، شبیه به سایر اسید های آلفا هیدروکسی مورد استفاده در پوست تبدیل می شود. با یک یون فلزی، یک آسکوربات معدنی را تشکیل می دهد. علاقه قابل توجهی به سنتز مولکول‌ های آسکوربات فعال فیزیولوژیکی و پایدار از نظر شیمیایی وجود دارد، زیرا LAA در طبیعت ناپایدار است، به ویژه هنگامی که در معرض نور قرار می‌ گیرد.

ویتامین C در تعدادی از اشکال فعال مختلف موجود است. در میان تمام اشکال، اسید ال اسکوربیک (LAA) فعال ترین و از نظر بیولوژیکی بسیار مورد مطالعه است. اسید ال اسکوربیک یک مولکول آبدوست و ناپایدار است، از این رو به دلیل ویژگی آبگریز لایه شاخی، نفوذ ضعیفی به پوست دارد.

اسید ال اسکوربیک نیز یک مولکول باردار است که نفوذ آن را بیشتر محدود می کند. کاهش اسیدیته اسید ال اسکوربیک به pH کمتر از 3.5 روش موثری برای بهبود پایداری و نفوذپذیری آن است. این امر که به شدت به نفوذ آن کمک می کند، عمدتاً به دلیل تبدیل مولکول از حالت باردار به شکل بدون بار است. افزودن فرولیک اسید هم به تثبیت مولکول و هم دستیابی به اسیدیته pH زیر 3.5 کمک می کند.

دو فرمولاسیون موضعی رایج دیگر ویتامین C عبارت اند از آسکوربیل-6- پالمیتات و منیزیم آسکوربیل فسفات (MAP). بر خلاف اسید ال-آسکوربیک که آبدوست و ناپایدار است، هر دو این ترکیبات، آسکوربیل-6- پالمیتات و منیزیم آسکوربیل فسفات (MAP)، فرم های چربی دوست و استری شده ویتامین C هستند که در PH خنثی پایدار هستند.

غلظت مطلوب ویتامین C به فرمولاسیون آن بستگی دارد. در بیشتر موارد، برای اینکه یک محصول دارای اهمیت بیولوژیکی باشد، باید غلظت ویتامین C بالاتر از هشت درصد داشته باشد. مطالعات نشان داده است که غلظت بالای 20 درصد اهمیت بیولوژیکی آن را افزایش نمی دهد و برعکس، ممکن است باعث تحریک پوست شود.

اثرات ویتامین C بر پوست

ویتامین C به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی عمل می کند. عوامل محیطی مانند تشعشعات خورشیدی، آلودگی و استعمال دخانیات می توانند از طریق ایجاد استرس اکسیداتیو آسیب به پوست را تسریع کنند. ویتامین C یکی از قوی ترین آنتی اکسیدان ها در پوست است که استرس اکسیداتیو را با فرآیند انتقال و یا اهدای الکترون خنثی می کند.

محافظت در برابر پیری ناشی از نور:

ترانس اوروکانیک اسید یک محصول جانبی فیلاگرین موجود در پوست است که در برابر فوتون های تابش خورشید (عمدتاً ماوراء بنفش [UV] و تا حدی مادون قرمز) منجر به تشکیل اکسیژن منفرد می شود. این امر منجر به تشکیل گونه های فعال اکسیژن یا رادیکال های آزاد می شود.

گونه‌ های فعال اکسیژن ناشی از اشعه ماوراء بنفش مجموعه واکنش هایی را سبب می شود مانند فعال شدن پروتئین فعال‌سازی 1 (AP-1) و فاکتور هسته‌ای B، و کاهش فاکتور رشد ß. ودر نهایت این عوامل متالوپروتئینازهای ماتریکس (MMPs) را تنظیم می‌کنند که کلاژن را تخریب می‌کند، تولید کلاژن را کاهش می‌ دهد و تجمع الاستین را افزایش می‌ دهد.

کرم های ضد آفتاب فقط تا حدی در مسدود کردن رادیکال های آزاد تولید شده توسط اشعه ماوراء بنفش موثر هستند. کرم‌ های ضد آفتاب زمانی که به درستی استفاده شوند از قرمزی سطح پوست ناشی از اشعه ماوراء بنفش و جهش‌ های واحد های سازنده DNA  که به سرطان‌زایی پوست کمک می‌کنند، جلوگیری می‌کند. برای دیدن محصولات ضد آفتاب می توانید بر روی لینک کلیک کنید.

با این حال، کرم های ضد آفتاب تنها 55 درصد از رادیکال های آزاد تولید شده در معرض اشعه ماوراء بنفش را مسدود می کنند. با پیشگیری از قرمزی سطح پوست ناشی از اشعه ماوراء بنفش، تشکیل سلول های آفتاب سوختگی و القای ترمیم کلاژن می توان از پیری ناشی از نور جلوگیری کرد.

برای بهینه سازی محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش، استفاده از کرم های ضد آفتاب همراه با یک آنتی اکسیدان موضعی مهم است. ویتامین C اشعه ماوراء بنفش را جذب نمی کند اما با خنثی کردن رادیکال های آزاد یک اثر محافظتی در برابر اشعه ماوراء بنفش اعمال می کند، در حالی که این اثر در کرم های ضد آفتاب دیده نمی شود.

تحقیقات نشان داده است که ویتامین C از فعال شدن AP-1 جلوگیری می کند که منجر به کاهش تولید MMP و جلوگیری از آسیب به کلاژن می شود. مطالعات آزمایشگاهی نیز نشان داده است که ویتامین C از بیوسنتز الاستین جلوگیری می کند.

در مطالعات، نشان داده شده است که استفاده از اسید اسکوربیک 5 درصد دو ساعت قبل از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش، باعث کاهش چین و چروک پوست می شود.

محافظت در برابر سرکوب سیستم ایمنی ناشی از UV:

یک سری از سلول های لانگرهانس پوست، سلول های ارائه دهنده آنتی ژن موجود در اپیدرم هستند که با سبب ایجاد پاسخ ایمنی محافظتی هستند. برای داشتن اطلاعات بیشتر درباره این سلول ها می توانید به مقاله ” آشنایی با ساختار پوست و عملکرد آن ” مراجعه کنید. تعداد این سلول ها با قرار گرفتن در معرض UV حاد و مزمن کاهش می یابد. تحقیقات نشان داده است که محلول های موضعی حاوی ویتامین C از کاهش سلول های لانگرهانس در اثر اشعه ماوراء بنفش جلوگیری می کند.

محافظت در برابر سرطان زایی:

اشعه ماوراء بنفش سبب ایجاد جهش‌ بر روی واحد های سازنده DNA می شود مه این امر به سرطان‌ زایی کمک می‌کند. علاوه بر این، گونه‌ های فعال اکسیژن ناشی از اشعه ماوراء بنفش جهش‌ هایی را در ژن ترمیم کننده DNA آسیب‌ دیده ایجاد می کند و سبب فرآیند مرگ برنامه‌ ریزی شده سلولی می شود.

در مطالعات آزمایشگاهی، استفاده از ویتامین C موضعی 10 درصد نشان داده است که قرمزی پوست ناشی از UVB را تا 52 درصد و تشکیل سلول های آفتاب سوختگی ناشی از مرگ سلولی را تا 40 تا 60 درصد کاهش می دهد. در مطالعات بالینی، محلول های حاوی ویتامین C نشان داده اند که جهش ناشی از اشعه ماوراء بنفش بر روی واحد های سازنده DNA را کاهش می دهد، در نتیجه به طور بالقوه خطر سرطان زایی را کاهش می یابد.

تولید کلاژن:

ویتامین C برای بیوسنتز کلاژن ضروری است و تصور می شود که اثر ضد پیری دارد. مهم تر از آن، به عنوان یک کوفاکتور برای آنزیم هایی عمل می کند که فیبر های کلاژن را به هم متصل و تثبیت می کنند.

ویتامین C همچنین به طور مستقیم فاکتورهای رونویسی درگیر در سنتز کلاژن را فعال می کند و RNA پیام رسان پروکلاژن (mRNA) را که سنتز کلاژن نوع I و III را تنظیم می کند، تثبیت می کند.

علاوه بر این، ویتامین C بیان ژن کلاژن و سنتز مهار کننده MMP-1 را افزایش می دهد که باعث کاهش تخریب کلاژن می شود.

مکمل ویتامین E:

جدا از اثرات ضد پیری و محافظت از نور، ویتامین C نیز به عنوان تامین کننده اولیه ویتامین E شناخته شده است. ویتامین E یک آنتی اکسیدان چربی دوست است و نقش اصلی آن در محافظت از غشای سلولی در برابر استرس اکسیداتیو و حفظ شبکه کلاژن در پوست می باشد. مانند ویتامین C، سطح آن پس از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش به سرعت کاهش می یابد. چندین مطالعه بالینی اثر هم افزایی آنتی اکسیدانی ویتامین های C و E را در محافظت از نور ثابت کرده اند.

اثر ضد رنگدانه:

ویتامین C همچنین به عنوان یک عامل ضد رنگدانه نقش دارد. با یون‌ های مس در محل آنزیم اصلی مسئول تبدیل تیروزین به ملانین واکنش نشان می دهد و از فعالیت آنزیم برای تبدیل  تیروزین به ملانین جلوگیری می‌کند و در نتیجه تشکیل ملانین را کاهش می‌دهد.

اثر ضد التهابی:

ویتامین C، با مهار فاکتور های التهابی پوست دارای یک اثرضد التهابی بالقوه است و می تواند در شرایطی مانند آکنه ولگاریس و روزاسه استفاده شود. همچنین ویتامین C می تواند باعث بهبود زخم شود و از هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب جلوگیری کند.

فرمولاسیون های موضعی ویتامین C

ویتامین C به صورت انواع کرم، سرم و … در بازار موجود است. ویتامین C ناپایدار است و با قرار گرفتن در معرض نور، به اسید دهیدرو اسکوربیک (DHAA) اکسید می شود که رنگ زرد را ایجاد می کند. پایداری ویتامین C با حفظ pH کمتر از 3.5 کنترل می شود. در این pH، بار یونی مولکول حذف می شود و به خوبی در سراسر لایه شاخی منتقل می شود.

از نظر بالینی، توجه به این نکته ضروری است که اثر بخشی سرم ویتامین C متناسب با غلظت آن است، اما فقط تا 20 درصد. از آنجایی که نور UV سطح ویتامین C بافت را کاهش می دهد، ویتامین C موضعی بهتر است بعد از قرار گرفتن در معرض نور UV و نه قبل از آن استفاده شود.

منیزیم آسکوربیل فسفات (MAP) پایدارترین و ارجح ترین استر آسکوربیل است. این مولکول چربی دوست به راحتی جذب پوست می شود. MAP اثر آبرسانی بر روی پوست دارد و از دست دادن آب ترانس اپیدرمی را کاهش می دهد. همچنین یک پاک کننده رادیکال آزاد است که محافظ نور است و تولید کلاژن را در شرایط آزمایشگاهی افزایش می دهد.

سایر مشتقات استری شده پایدار مفید عبارتند از:

1. آسکوربیل 6 پالمیتات، یک پاک کننده رادیکال های آزاد چربی دوست است که به ویتامین C و اسید پالمیتیک هیدرولیز می شود.
2. دی سدیم ایزواستئاریل 2-0 ال-آسکوربیل فسفات (VCP-IS-Na)، یکی دیگر از مشتقات قابل اعتماد و محبوب ویتامین C می باشد که این ترکیب افزایش نفوذ پذیری در سراسر اپیدرم را تضمین می کند.
3. سولفات اسید اسکوربیک
4. اسید آسکوربیک تترا ایزوپالمیتویل، یک پروویتامین چربی دوست است.

عوارض استفاده از ویتامین C

ویتامین C موضعی تا حد زیادی برای استفاده روزانه برای مدت طولانی بی خطر است. می توان آن را با خیال راحت همراه با سایر عوامل ضد پیری موضعی رایج مانند ضد آفتاب، سایر آنتی اکسیدان ها و اسیدهای آلفا هیدروکسی مانند اسید گلیکولیک استفاده کرد.

عوارض جانبی جزئی شامل تغییر رنگ پوست مایل به زرد، به دلیل تغییرات اکسیداتیو ویتامین C رخ می دهد. پس از استفاده، نباید ویتامین C را از روی صورت خود بشویید یا از روی پوست پاک کنید.

به ندرت، گزش، قرمزی سطح پوست و خشکی پس از استفاده از ویتامین C موضعی مشاهده می شود. این موارد به راحتی با استفاده از مرطوب کننده قابل درمان هستند. هنگام استفاده از ویتامین C در اطراف چشم باید احتیاط کرد. برای دیدن محصولات حاوی آبرسان و مرطوب کننده می توانید وارد لینک شوید.

نحوه استفاده از سرم ویتامین C

اگرچه ویتامین C موضعی به طور کلی به خوبی توسط افراد تحمل می شود، اما همه محصولات پوستی پتانسیل ایجاد عوارض جانبی را دارند.

برای ارزیابی خطر واکنش آلرژیک، همیشه باید آن را کمی تست کنید. ناحیه کوچکی از پوست را انتخاب کنید. مقدار کمی از محصول را بمالید و 24 ساعت صبر کنید. در صورت عدم بروز عوارض، می توانید آن را به صورت خود بمالید. در صورت بروز بثورات، قرمزی یا کهیر مصرف را قطع کنید. و زمانی که خواستید به طور مرتب آن را استفاده کنید، دستورالعمل‌ های روی برچسب محصول را مطالعه کنید.

سرم ویتامین C به طور معمول یک یا دو بار در روز استفاده می شود. محصولات مراقبت از پوست را حتما با دست های تمیز استفاده کنید.

می توان آن را به طور ایمن با سایر مواد فعال استفاده کرد، اگرچه استفاده در کنار محصولات حاوی نیاسینامید ممکن است ویتامین C را کم اثر کند.

تحقیقات نشان داده است که ترکیبی از تیروزین، روی و ویتامین C باعث افزایش فراهمی زیستی ویتامین C تا 20 برابر بیشتر از ویتامین C به تنهایی می شود.

منابع:

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1524-4725.2005.31725

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3673383/

https://www.health.harvard.edu/blog/why-is-topical-vitamin-c-important-for-skin-health-202111102635